اسلام آباد12اګست(اے پي پي) وزيراعظم عمران خان وئيلي ديپاکستان په افغانستان كښې د كومې خاص ډلې مرسته نه كوي، په اوسنۍ وضعه كښې افغانستان كښې سياسي روغه جوړه ګرانه ښكاري٬افغانستان كښې چې هر حكومت جوړ شي پاكستان به ورسره كار كوي، افغانستان كښې د ممكنه اوږدې كورنۍ جګړې په صورت د افغانستان نه پس دوېم زيات ځپلے كېدونكے هېواد به پاكستان وي،مونږ ښكاره وئېلي پاكستان به د پوځي آډو اجازه نه وركوي، مونږ نه غواړو چې زمونږ خاوره افغانستان كښې بريدونو لپاره وكارولې شي٬ افغان حکومت د هر ډول حكومتي او انتظامي خرابو تورونه په پاكستان لګوي٬ امريكا دا هڅه كوي چې طالبان اوافغان حکومت يوې لوظنامې نه ورسي۔ وزيراعظم عمران خان د دې خيالاتو څرګندونه د غېر ملکي ميډيا استازور سره په خبرو كښې كړې۔ د افغانستان وضعې پحقله د يوې پوښتنې په ځواب وزيراعظم عمران خان ووئيل مونږ دا هيله لرله چې د افغانستان مسئلې به يو سياسي حل رامخې ته شي خو دا مهال دا ډېره ګرانه ښكاري، دا ګرانه ځكه ده چې طالبان سرغړونه كوي٬ دطالبانو سينئر قيادت پاکستان ته راغلے ٶ او مونږ ھغوي د پخله كولو هڅه كړې چې يو سياسي حل پلو مخ په وړاندې لاړ شۍ۔ ده ووئيل سياسي حل په افغانستان د اړي ګړي لاره نيولے شي، د بده مرغه چې طالبان راغلل نو دوي اشرف غني سره د خبرو نه انكار وكړو٬ ھغوي دا شرط اېښې تر څو چې اشرف غنيپه اقتدار كښې وي ھغوي به افغان حکومت سره خبرې نه كوي۔ وزيراعظم ووئيل په كال 2019 كښې چې كله پاکستانطالبان امريكې سره خبرو اترو له راضي كړل نو ما دا وړاندېزوركړے ٶ چې د ټول ټاكنو نه وړاندې هلته يو لنډ مهاله حكومت پكار دے دغسې چې په ټول ټاكنو كښې ټولې ډلې برخه واخلي، افغان حکومت د لنډ مهاله حكومت په خيال تنقيد كړے٬ ھغوي ټول ټاكنې وكړې او صدر اشرف غنيوټاكلے شو۔ ده ووئيل كله چې اشرف غني صدر وټكلےشو او طالبان په دې عمل كښې شريك نه شول ٬ اشرف غني اصرار وكړو چې طالبان دې مونږ سره خبرې وكړي نو طالبانو نه ھغه او نه ئې ټول ټكنې تسليم كړې او د افغان حكومت سره د خبرو اترو نه ئې انكار وكړو او دغسې دا مسئله راپېدا شوه او دا مسئله اوس هم ھغسې ده څنګه چې وه۔ وزيراعظم عمران خان ووئيل افغان حکومت ګڼي چې مونږد جادو طاقت لرو ٬ چې څنګه مونږ غواړو په ھغسې به طالبان راضي كړو٬ كله چې امريكې خپل عسكر بېرته ستنول پېل كړل او په خاص توګه كله چې ئې د انخلاء نيټه اعلان كړه نو د ھغې نه پس په طالبانو زمونږ اثر و رسوخ ډېر كم شو ځكه چې طالبانو دا وګڼل چې ھغوي جنګ وګټلو۔ ده ووئيل مونږ ګڼو چې افغانستان كښې د ممكنه اوږدې كورنۍ جګړې په صورتبه د افغانستان نه پس دوېم زيات ځپلے كېدونكے هېواد پاكستان وي٫ مونږ به د ټولو نه زيات ځپلې كېږو۔ده ووئېل وړومبے سبب ئې دا دے چې د افغانستان نه زيات پښتانه په پاكستان كښې دي٬ طالبان په بنيادي توګه د پښتنو تحريك دے او دې سره به پاكستانۍ سيمې اغېزمندې شي٬ د كال 2003 او كال 2004 نه پس داسې شوي او زمونږ په پښتنو سيمو كښې د افغانستان د صورتحال په نتيجه كښې غبرګون رامخې ته شوےاو پاكستان ته د 70 زره كسانو زيان رسېدلے ځكه چې مونږ د امريكې ملاتړ كړے ٶ۔ ده ووئيل د دې خبرې هم امكان دے چې زمونږ په پښتنو سيمو كښې به بيا مسئلې رامخې ته شي، د اويا زره كسانو د مرګونو او معيشت ته د سل اربه ډالرو نه د زيات زيان رسېدو سره زمونږ قبائيلي سيمو څخه 30 لكه كسانبې كوره شول۔ده ووئېل دا وړومبۍ پرېشاني ده، دويمه پرېشاني د كډوالو ده٬ دلته د وړاندې نه 30 لكه رجسټړډ افغان كډوال مېشته دي٬ زمونږ معيشت په سم لوري روان دے او مونږ به داسې هېچرې ونه غواړو چې نور كډوال پاكستان ته راشي او درېمه دا چې مونږ د افغانستان د لارې مېنځنۍ آسياء سره رابطو لپاره لوئې منصوبې جوړوو۔ وزيراعظم ووئيل ازبکستان څخه افغانستان كښې د مزار شريف د لارې تر پاكستان د رېل پټلۍ منصوبې په لړ كښې زه په دې وروستيو كښې تاشقند ته تللےووم كومه چې به دا ټوله منطقه خپل مېنځ كښې وتړي، افغانستان كښې د كورنۍ جګړې په صورت كښې مېنځنۍ آسياء سره په روابطو اډانه زمونږ معاشي تګلاره به شا ته پاتې شي۔ ده ووئيل پاکستان د افغان اولس لخوا ټاكلي شوي هر حكومت سره كار كولو له چمتو دے، افغانان چې كوم حكومت خپل نمائنده وګڼي پاكستان ھغه سره په ګډه كار كولو له چمتو دے۔په افغانستان د طالبانو كنټرول پحقله د يوې پوښتنې په ځواب وزيراعظم ووئيل د طالبانو د كنټرول انحصار د دې په نوعيت دے٬ كه د طالبانو په كنټرول كښې ټولې ډلې شاملې وي نو دا افغانستان لپاره ښه آپشن دے٬ كه دا د ټولو نمائنده حكومت وي ٬ كه د يوې ډلې حكومت وي او په ټول افغانستان كښې جنګ وي نو مونږ ګڼو چې كه طالبان د پوځي قبضې په نيتجه كښې خپل حكومتجوړوي نو د دې نه مراد يوه اوږده كورنۍ جګړه ده۔ د يوې پوښتنې په ځواب ده ووئيل دا مهال د ټولو نه وړومبنۍ ترجيح په افغانستان كښې جنګ بندي پكار ده ځكه چې وګړي ځپلي كېږي او وضعه به نوره خرابه شي ٬ كه جنګ روان وي او تر لويو ښارونو خپور شي نو د جنګ په سبب په لويو ښارونو كښې په لويه شمېره د مرګونو امكان دے۔ وزيراعظم ووئيل په هر قيمت جنګ بندي پكار ده او د دوحه خبرو اترو پېش نظر هم دا دے، زه د پوځي حل مرستياله نه يم٬ د يو سياست مدار په توګه دا ګڼم چې مونږ له عمر له هم سياسي حل لټول پكار دي ، مونږ بايد هيله ولرو چې د دې مسئلې سياسي تصفيه وشي خو دا په ھغه صورت ممكن ده چې كه طالبان دا خبره په نظر كښې وساتي چې ھغوي د پوځي لارې څخه په ټول افغانستان قبصه نشي كولې او افغان حكومت هم د دې خبرې احساس ولري چې ھغوي له جنګ بندي كول دي او دوي له به هم سمجھوته كول وي۔ وزيراعظمعمران ووئيل پاكستان په ھغه دريو هېوادونو كښې شامل ٶ چا چې د امريكې لخوا په كال 2001 كښې د طالبانو حكومت د خاتمې نه وړاندې د طالبانو حكومت تسليم كړے ٶاو شايد چې د پاکستان حکومت د ټولو نه زيات بااثره حكومت ٶ٬ كله چې پاكستان د امريكې په ايماء طالبانو څخه د اسامه بن لادن امريكې ته د سپارلو غوښتنه وكړه نو طالبانو انكار كړے ٶ، ھغه مهال هم په طالبانو د پاكستان اثر نه ٶ۔ ده ووئيل څوك هم چې دا ګڼي چې افغانستان د بهر څخه كنټرول كېدے شي ھغوي د افغان اولس په اړه د حقائق نه ناخبره دي، ده ووئيل هغوي پخپل تاريخ كښې كله هم د بهر نه د چا واك اختيار نه دے تسليم كړے٬د برتانيې د افغانانو په ضد درې جنګونه٬ د روسيه جنګ د كوم نه چې هر څوك خبر دي او اوس كه د امرېكې د 20 كلنه ناكامې مهم جوئۍ جاج واخستلې شي نو يوه خبره رامخې ته كېږي چې افغان اولس تابع كول ګران دي ٬ د هغوي نه ګوډاګي نه شي جوړېدے۔ وزيراعظم عمران خان ووئيل كه د 90 په لسيزه كښې د پاكستان په پاليسۍ جوړولو كښې زما كردار ؤ نو ما به د تذويراتي ژورتيا د تصور ډاډګيرنه نه كوله كومه چې ھغه وخت د پاكستان پاليسي وه، په دې خبره هر څوك پوهېږي ځكه چې پاكستان په ختيزه پوله د ځان نه اووه چنده لويد هند غوندې جارحانه عزائم لرونكې ګاٶنډي هېواد سره مخ دے او د پاكستان امنيتي ادارې په ختيزو او لوېديزو دواړو ډګرونو د جارحيت له امله پرېشانو سره مخ وي ٬ ځكه عمرله دا هڅه شوې چې په افغانستان كښې د پاکستان پلوي حکومت په اقتدار كښې وي۔ ده ووئيل په افغانستان كښې چې هر حكومت اقتدار له راشي ھغوي له به پاكستان سره په ګډه كار كول و او پاكستان له هر ھغه حكومت سره په ګډه كار كول پكار دي كوم چې به افغانان ټاكي۔ده ووئېل افغانستان كښې كه د حکومتونو زېر كولو په هڅو نظر واچولې شي نو كاميابي نه ده ترلاسه شوې٬ افغان اولس دا خبره نه مني٬ اوس هم چې مونږ دا خبره كوٶ چې كه طالبان كنټرول ترلاسه كړي نو ايا هلته به د پاكستان پلوي حكومت جوړ شي، پهافغانستان كښې چې څوك هم حكومت جوړويكه داسې وګڼلے شول چې دا حكومت د كوم بهرني اثر تابع دے نو ھغه به په افغانستان كښې خپل عزت بېلي٬د افغانستان اولس به يوازې د داسې حكومت مرسته كوي كوم چې د ھغوي نمائنده وي او كوم چې به د ھغوي د مفادات ملګرتيا كوي٬ ځكه د كله نه چې زما حكومت راغلے ٬ زما پاليسي دا ده چې مونږ ټول افغان ډلو، د پاکستان مخالف ګڼلے كېدونكې شمالي اتحاد سره خبرې كړې٬ ما حامد کرزئۍ سره هم خبرې كړي ٬ ما عبدالله عبدالله له بلنه وركړې٬ ھغه سره مې خبره كړې۔ ده ووئيل مونږ ټولو له د دې باور وركولو هڅه كړې چې په افغانستان كښې زمونږ يوه خوښه ډله نشته٬ هلته چې كوم هم حكومت جوړ شي پاكستان به ورسره كار كوي۔ وزيراعظمعمران خان ووئيل افغانستان په نسلي بنيادونو تقسيم شوے هېواد دے٬ پښتانه د آبادۍ 45 فيصده دي٬ د دې نه علاوه تاجك، هزارہ او ازبك دي، دغسې په افغانستان كښې يو تقسيم شوے حكومت دے كوم چې په بېلو نسلي ډلو خلقو مشتمل دے، ځكه كه يو ډول آبادي يا نسلي ډله په نورو خپل تسلط لپاره هڅه كوي نو د دې په نتيجه كښې به په افغانستان كښې ناقلاري وي،مونږ ھلته د مېشته ټولو ډلو د برخه لرونكې حكومت پلوي يو، كه هلته ناقلاري وي نو پاكستان به ځپلے كېږي ځكه چې دلته د افغانستان نه زيات پښتانه آباد دي۔ ده ووئيل د كال 2011 نه پس پاكستان په دې جنګ كښې ښكېل شوے كله چې مونږ د امريكې ملګرتيا وكړه او په دې جنګ كښې مو برخه واخسته ٬ د كوم په اړه چې دا تصور لرلې شي چې دا د ترهګرۍ په ضد جنګ ٶ او وروسته ئې بيا بل شكل اختيار كړو او مونږ پخپلو قبائلي سيمو كښې كورنۍ جګړو سره مخ شو٬ پاكستان ته د امريكې په دې جنګ كښې په شاملېدو د 70 زره كسانو د وژلے كېدو زيان رسېدلے۔ ده ووئېل پخو جهادي تنظيمونه د سووېت يونين په ضد جهاد لپاره جوړ كړے شويوٶ ٬ ھغه ټول د پاکستان خلاف شوي ځكه چې پاكستان هغوي له د دې باور وركولو هڅه كړې چې د روسيه د قبضې په ضد جنګ جهاد ٶ او د امريكا په ضد جنګ ترهګري ده ٬ ځكه ھغوي د پاكستان په خلاف شول۔وزيراعظم عمران خان ووئيل د پاکستان په قبائلي سيمو كښې د كورنۍ جګړو غوندې صورتحال ٶ ځكه چې مونږ د امريكې ملګرتيا كوله، په بنيادي توګه تولې خواخوږۍ د پښتنو طالبانو سره دي٬ د قبائيلي سيمو نيمه آبادي په كډه كولو مجبوره شوې وه څوك چې اوس هم د تباه كن صورتحال سره مخ دي، ځكه د پاکستان په ګټهده چې د افغانستان مسئلې سياسي حل راوځي او افغان حكومت د ټولو ډلو نمائنده وي۔ وزيراعظم ووئيل مونږ دا خبره واضح كړې چې مونږ به خپله خاوره كارولو له نه وركوٶ ځكه هسې نه چې يو ځل بيا مونږ د افغانستان په كورنۍ جګړه كښې ښكېل شو، مونږ نه غواړو چې دلته د چا اډې وي او مونږ دا هم نه غواړوچې زمونږ خاوره په افغانستان بريدونو لپاره وكارولې شي او تر كومې چې ماته معلومه ده د 31 نېټې نه پس به امريکا په افغانستان د فضائي بريدونو پشمول هر ډول بريدونه بند كړي۔ د يوې پوښتنې په ځواب چې د پاكستان او امريكې د مشرانو ترمېنځه تر اوسه هېڅ رابطه نه ده شوې وزيراعظم ووئيل په تندۍ كښې امريکاد افغانستان نه بېرته ستنه شوه، امريکا كه سياسي حل غوښتلو نو عام فهمه خبره دا ده چې ھغوي په ھغه وخت سياسي حل كړې وې كله ئې چې پوزيشن مضبوط ٶ، د سياسي تصفيې وخت ھغه ٶ كله چې د د ناټو يو نيم لك پوځ په افغانستان كښې ٶ، زما غوندې خَلق عمرله داسې وائي چې دا مسئله كوم سياسي حل نه لري، د دې سياسي حل پكار دے۔ده ووئېل زه د امريكې مخالف وبللے شوم او تر دې چې زه په طالبان خان هم يادكړے شوم، زما غوندې خلقو د سياسي حل خبرې ته زيات اهميت ورنه كړے شو، په مستحکم پوزيشن كښې سياسي تصفيه نه كوٶنكي اوس په پاكستان تورونه لګوي، په وړومبي ځل افغان حكومت په امريكا هم تورنه لګوي٬ په كوم انداز كښې چې ھغوي د افغانستان څخه ستانه شوي او بله خبره دا چې صدر جوبائيډن ما ته فون نه دے كړے نو دا د ھغه خوښه ده چې ھغوي تماس نيسي يا نه او ھغه دا ضروري ګڼي يا نه٬ او نه زه د كوم فون كال په طمعه يم ٬ دا د ھغه خوښه ده۔ ده ووئيل د افغان حکومت لخوا پاکستان ذمه وار ګرځولے كېږي او كرپټ افغان حكومت د هر ډول حكومتي او انتظامي خرابو تورونه په پاكستان لګوي، 70 زره طالبانو له په وسله بند درې لكه افغان پوځ يا په ملي اردو بريا پكار نه ده چا ته چې فضائي مرسته هم ترلاسه ده تر څو چې هلته اولس د طالبانو مرسته نه كوي۔ د يو پوښتنې په ځواب وزيراعظم ووئيل زما دا خيال دے چې امريكې دا پرېكړه كړې چې هند د ھغوي تذويراتي اتحادي دے او پاكستان سره د مختلف سلوك لرلو سبب هم دا دے او ھغوي په دې هم پوهه دي چې مونږ چين ته ډېر نزدې يو او ھغوي چين يوازې كول غواړي٬ څنګه چې امريكا پاكستان سره سلوك كوي٬ په دې كښې د امرېكې د پراخا تزويراتي پاليسۍ څېره تر نظره كېږي ، پاکستان يوازې په افغانستان كښې د امريكې لخوا پرېښودي شوي خراب صورتحال سمولو لپاره مهم ګڼلے شوے ٬ هر څوچې ھغوي د 20 كالو راهسې د يو پوځي حل په لټون كښې وو او داسې كوم حل موجود نه ٶ۔ ده ووئيل چين د يو سپر پاور په توګه رامخې ته كېدونكے دے او پاکستان لپاره چين ډېر اهميت لري ځكه چې چين په ډېرو سختو وختونو كښې زمونږ مرسته كړې او مونږ د چين مننه كوٶ۔ده ووئېل دا كومه مخصوص چاره نه ده٬ مونږ په سي پېك كښې ګدون لپاره نورو هېوادونو او اروپائي هېوادونو ته هم بلنه وركړې او په دې كښې كومهم هېواد شاملېدے شي، ھغه وخت پاكستان زيات احساس د خپل معيشت لرو٬ زمونږ آبادي 22 كروړه ده او زمونږ د ټولو نه مهم هدف د اولس خېرښګړه او دوي د غربت نه خلاصول دي اوپه دې لړ كښې چين زمونږ لپاره ډېر مرستيال ګرځېدلے اوچين داسې كار كړے كوم چې په انساني تاريخ كښې د دې نه وړاندې يو هېواد نه هم دے كړے۔ده ووئېل چين نزدې 70 كروړهاولس د غربت نه خلاص كړے او په دې لړ كښې چين زمونږ ډېره مرسته كوي۔ وزيراعظم افغانستان كښې د چين كردار پحقله د يوې پوښتنې په ځواب ووئيل چين د افغانستان ګاٶنډي هېواد دے او يقينًا چې د افغانستان په بيا رغونه كښې به د چين كردار وي۔ ده ووئيل ما د تركيه دفاع وزير سره ملاقات كړے٬ تركيه او طالبانو لپاره غوره خبره دا ده چې ھغوې په ګډه خبرې وكړي دغسې چې ھغوي د خيالاتو څرګندونه وكړې شي چې د كابل هوائي مېدان امينيت باوري كول ولې ضرورې دي، مونږ به هم طالبانو سره خبره كوٶ دغسې چې مونږ هم په دې لړ كښې خپل كردار ولوبوو
